Chuyển giá là gì? Nắm lòng những thông tin về chuyển giá

Cập nhật mới nhất 30/01/2025 by admin

Chuyển giá ( transfer pricing ) là một trong những khái niệm luôn được tìm kiếm rất nhiều, đặc biệt là các nhà đầu tư. Kèm theo tốc độ phát triển vượt bậc cũng như những sự đổi mới thì chuyển giá lại càng là một trong những cấn đề được lưu tâm nhiều hơn. Hãy cũng AMA tìm hiểu sâu hơn về chuyển giá và các yếu tố liên quan.

Trong thời kỳ toàn cầu hóa, các quốc gia có xu hướng mở cửa thị trường, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài nhằm phát triển nền kinh tế trong nước. Tuy nhiên, khi tham gia vào thị trường, các nhà đầu tư luôn cố gắng tận dụng nhiều cách thức để thu được lợi ích tối đa về mình mà trong đó phổ biến là chuyển giá. Vậy chuyển giá là gì? Các hình thức chuyển giá ra sao? Tất cả sẽ được chúng tôi giải đáp ở bài viết dưới đây nhé!

Chuyển giá là gì?

Chuyển giá ( transfer pricing ) là việc các chủ thể kinh doanh (chủ yếu là các công ty đa quốc gia – MNCs) thực hiện chính sách giá nhằm thay đổi giá trị trao đổi của hàng hóa, dịch vụ và tài sản trong quan hệ với các bên trong tập đoàn hay nhóm liên kết không tuân theo giá cả thị trường với mục đích tối thiểu hóa số tiền thuế phải nộp của toàn tập đoàn. Ngoài ra còn một số mục đích khác như: chiếm lĩnh thị trường, nhanh chóng thu hồi vốn tại các quốc gia tiếp nhận đầu tư…

Ví dụ về chuyển giá

Hãy xem xét ABC Co., một công ty sản xuất bút có trụ sở tại Hoa Kỳ với chi phí 10 cents mỗi chiếc tại Hoa Kỳ. Công ty con của ABC Co., tại Canada là XYZ Co., bán bút cho khách hàng Canada với giá 1 đôla/ bút và chi 10 cents/ bút cho tiếp thị và phân phối. Tổng số tiền lãi của nhóm lên tới 80 cents/ bút. Bây giờ, Công ty ABC sẽ tính giá chuyển nhượng từ 20 cents lên 80 cents/ bút cho công ty con. Trong trường hợp không có quy định về chuyển giá, Công ty ABC sẽ thấy nơi thuế suất thấp hơn và tìm cách đặt thêm lợi nhuận vào quốc gia đó (cụ thể trong trường hợp này là Canada).

Nguyên nhân của chuyển giá là gì?

Hoạt động chuyển giá xuất phát từ hai nguyên nhân cơ bản: Nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan:

Nguyên nhân khách quan

Thứ nhất, hoạt động chuyển giá xuất phát từ quyền tự do định đoạt (quyền mua, quyền bán sản phẩm, dịch vụ với giá mong muốn) của các chủ thể kinh tế trong kinh doanh ngành nghề, mặt hàng mà luật pháp cho phép.

Bối cảnh toàn cầu hóa mạnh mẽ buộc chính phủ các quốc gia phải mở cửa nền kinh tế. Chính điều này đã tạo cơ hội thuận lợi cho các MNCs mở rộng hoạt động kinh doanh bằng hình thức thành lập công ty con, chi nhánh ở nước ngoài… tạo thành “mắt xích” cho việc chuyển giá.

• Bạn nên xem: Dịch vụ kế toán trọn gói chất lượng

Các nguyên nhân khách quan đến từ sự khác biệt về chính sách thuế, chế độ hạch toán kế toán, kiểm toán, chiến lược thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của các quốc… tạo điều kiện thuận lợi cho MNCs xây dựng chiến lược chuyển giá.

Việc kiểm soát các công ty đa quốc gia vượt ra ngoài sự kiểm soát của một quốc gia.

Nguyên nhân chủ quan

Khung pháp lý cũng như các cơ chế chính sách liên quan đến vấn đề kiểm soát hoạt động chuyển giá của nhiều quốc gia (đặc biệt là ở các quốc gia đang và chậm phát triển) còn tồn tại nhiều hạn chế, chưa hoàn thiện.

Các doanh nghiệp MNCs có tiềm lực kinh tế hùng mạnh, trình độ quản trị doanh nghiệp, quản trị tài chính rất cao. Trong khi đó, các quốc gia tiếp nhận đầu tư trình độ của các cán bộ quản lý thuế, tài chính, hải quan… còn tồn tại nhiều hạn chế. Chính bởi sự chênh lệch này, các doanh nghiệp MNCs sẽ dễ dàng trong việc “che đậy” hoạt động chuyển giá của mình.

Với tiềm lực tài chính “dư dả” của mình, các doanh nghiệp MNCs sẵn sàng thực hiện “vận động hành lang” đối với các nhà lập pháp, giới chức ở các quốc gia phát triển.

Đằng sau hoạt động chuyển giá của các công ty đa quốc gia còn có sự hỗ trợ của các công ty kiểm toán hàng đầu. Các công ty kiểm toán này cung cấp các dịch vụ như: dịch vụ hỗ trợ chuyển giá, dịch vụ tư vấn chuyển giá… sẽ giúp MNCs thực hiện chuyển giá trên nguyên tắc vững chắc và có thể bảo vệ được.

Dấu hiệu nhận biết chuyển giá là gì?

Các dấu hiệu nhận biết chuyển giá bao gồm:

Các doanh nghiệp báo lỗ liên tiếp 2 năm trở lên kể từ khi thành lập

Các doanh nghiệp có tình hình lãi lỗ luân phiên hoặc tình hình lãi lỗ phát sinh không bình thường.

Doanh nghiệp có các nghiệp vụ chuyển giao với các doanh nghiệp ở những quốc gia có thuế suất thấp

Doanh nghiệp có tỷ suất lợi nhuận thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp khác trong cùng ngành hoặc các doanh nghiệp trong cùng một tập đoàn.

Các doanh nghiệp có chi phí sản xuất thấp hơn hoặc cao hơn hẳn so với mặt bằng chung của thị trường

Một số hình thức chuyển giá phổ biến nhất hiện nay:

Gia tăng giá trị góp vốn

Các doanh nghiệp tiến hành đầu tư sẽ thực hiện việc góp vốn bằng các tài sản hữu hình như máy móc thiết bị, và đặc biệt nhất là công nghệ.Hiện nay rất nhiều trường hợp doanh nghiệp trong nước bị hạn chế về nguồn lực tài chính nên họ chọn phương án đầu tư góp vốn bằng sử dụng đất là phổ biến.Đây là hình thức được đánh giá thấp.

Trong khi đó các công nghệ được đầu tư từ nước ngoài đã trở nên lạc hậu và gần như là khấu hao hết tại quốc gia cả của họ. Nhưng chính yếu kém về về trình độ thẩm định giá thiết hụt thông tin và các dữ liệu thiếu cơ sở nên giá của nó bị đẩy lên cao hơn rất nhiều so với giá trị thực.

Ngoài ra, việc xác định thuế dựa trên giá trị ghi tên hóa đơn chứng từ theo nguyên tắc giá gốc, và theo thực tế thì giá trị máy móc thiết bị và các tài sản cố định mà các đối tác liên kết thỏa thuận với các quốc gia tiếp nhận đầu tư luôn được định giá ở mức cao hơn giá thị trường.

Giá trị tài sản vô hình bị làm khống

Một điều dễ thấy nhất là tài sản vô hình luôn khó kiểm soát và định giá được giá trị thực. ngoài việc nâng cao giá trị tài sản góp vốn còn tồn tại vấn đề về việc các doanh nghiệp góp vốn bằng phần mềm, bằng sáng chế, thương hiệu hay công thức pha chế… nhưng loại tài sản này khi góp vốn thường khó xác định đúng giá trị của nó, dẫn đến việc giá trị tài sản được khống lên, tỷ lệ góp của nhà đầu tư tăng lên, qua đó tiếng nói, tầm ảnh hưởng của các nhà đầu tư này cũng được tăng theo.

Thông qua việc mua, bán nguyên vật liệu, thành phẩm

Hình thức thông qua việc mua, bán nguyên vật liệu, thành phần này khá đặc trưng. Nó làm giảm số thuế phải nộp, thậm chí chuyển lãi thành lỗ trong rất nhiều trường hợp. Hiện nay, có rất nhiều các công ty có quan hệ liên kết họ sẽ tìm, xây dựng một DN thứ 3 và thực hiện việc mua, bán này thông qua bên thứ ba này. Khi đó, cơ quan nhà nước, đối tác cũng khó có thể xác định được.

Nâng cao chi phí quản lý và hành chính

Việc nâng cao phần chi phí quản lý và chi phí hành chính sẽ dẫn đến việc gia tăng chi phí của doanh nghiệp. không thể phủ nhận rằng việc áp dụng các kiến thức, trình độ của nước ngoài sẽ giúp nâng cao hiệu quả lao động, nhất là khi Việt Nam đang còn là một đất nước đang phát triển.

Việc nâng cao chi phí quản lý và hành chính có thể thông qua:

Thuê người quản lý với mức lương rất cao.

Trả phí quản lý cho công ty mẹ.

Doanh nghiệp phải đưa nhân viên qua nước ngoài để đào tạo, học tập với chi phí cao.

Thay đổi giá bán giữa công ty liên kết

Chuyển giá bằng việc thay đổi giá bán giữa các công ty có quan hệ liên kết với nhau thông qua việc xác định giá bán có sự sai lệch, khác rất nhiều so với giá cả trên thị trường của các sản phẩm giống nhau hoặc cùng loại.

Điều này thường xảy ra khi các công ty bán sản phẩm thấp hơn so với các công ty nước ngoài và mua vào với giá cả cao hơn ở các công ty nước này. điều này dẫn đến chi phí tăng cao, doanh thu giảm xuống, làm cho giảm lợi nhuận, thuế TNDN giảm xuống.

Chi phí quảng cáo

Một hình thức được khá nhiều công ty áp dụng đó là làm cho chi phí quảng cáo được nâng cao. Đặc biệt là các doanh nghiệp FDI áp dụng nhiều. Hiện nay, với quy định chi phí quảng cáo ở nước ta hiện nay đang còn khá lỏng lẻo, chưa đủ để thắt chặt và kiểm soát các nguồn chi phí này, điều này dẫn đến phát sinh các giảm giảm chi phí, thua lỗ ảo…

Vay và cho vay

Việc các doanh nghiệp trong mối quan hệ liên kết thường phát sinh các khoản vay, cho vay giữa các doanh nghiệp với nhau. Theo đó hình thức này khá phổ biến để có thể chuyển lợi nhuận từ nơi có thuế suất cao sang nơi có thuế suất thấp.

Nâng khống giá trị tài sản vô hình

Một hình thức chuyển giá cũng rất phổ biến ở nước ta đó chính là việc nâng khống giá trị tài sản vô hình. Môt trong những tài sản mà nhà nước khó có thể kiểm soát được giá trị thực của tài sản đó.

Đó là các doanh nghiệp góp vốn bằng những phần mềm, thương hiệu, bằng sáng chế, công thức pha chế, công thức chế tạo …. Những tài sản này rất khó để xác định được giá trị thực của nó, chính vì vậy mà khi góp vốn bằng những giá trị này dẫn đến việc giá trị tài sản được nâng lên, tỉ lệ góp vốn của các nhà đầu tư sẽ tăng lên từ đó sẽ trở thành những cổ đông lớn và có nhiều tiếng nói quan trọng trong công ty.

Thực trạng của chuyển giá ở Việt Nam

Tại Việt Nam chuyển giá là một vấn đề không còn mới, vấn đề chuyển giá tại Việt Nam luôn là vấn đề nan giải điều đó đặt ra cho chính quyền và cơ quan chức năng tại Việt Nam một bài toán khó. Không những vậy hiện nay các chuyên gia nước ngoài lại càng có những hành vi, diễn biến phức tạp hơn, nhiều chiêu trò biến đổi biến thể. Dù có biến đổi diễn biến phức tạp thế nào đi chăng nữa thì các hoạt động thanh tra và kiểm tra đối với việc chuyển giá vẫn được các cơ quan chức năng nhà nước thực hiện vô cùng sát sao.

Dưới đây là một số biện pháp chống chuyển giá hiện nay được sử dụng.

Thứ nhất: Các cơ quan nhà nước, bộ ban ngày có chức năng sẽ hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để có cơ sở pháp luật cho hình thức chuyển giá.

Thứ 2: Cần phải xây dựng bộ máy thanh tra, kiểm tra những người có kiến thức, trình độ về chuyên môn làm nhiệm về thanh tra kiểm tra về chuyển giá.

Thứ 3: Nhà nước, các bộ ban ngành có chức năng cần phải tăng cường trong việc kiểm tra, thanh tra về vấn đề chuyển giá của các công ty doanh nghiệp.

Thứ 4: Để chống chuyển giá thì nên áp dụng phương pháp định giá, tìm hiểu APA cơ chế thỏa thuận trước về định giá.

Thứ 5: Ngoài ra, cần phải xây dựng cơ sở dữ liệu, liên thông cơ sở dữ liệu để mọi người được rõ hơn thông tin về chuyển giá.

Thứ 6: Càng ngày việc chuyển giá càng tinh vi, chính vi để có được những người nhân viên có trình độ và kỹ năng tốt làm về mảng này thì chúng ta cần tăng cường đào tạo và nâng cao nguồn nhân lực cho ngành thuế để có đội ngũ nhân lực chuyên sâu.

Thứ 7: Nên lưu ý và quán triệt là không thu hút vốn FDI bằng mọi giá, Việc thu hút vốn không đúng cách sẽ gây ra tình trạng chuyển giá.

Thứ 8: Nhà nước, bộ ban ngành có chức năng cấp ưu đãi thuế cần lưu ý là không nên cấp ưu đãi thuế đại trà, vì việc cấp ưu đãi thuế không đúng đối tượng không đúng thời điểm sẽ gây ra hiện tượng chuyển giá.

Thứ 9: Khuyến khích minh bạch, sáng tỏ về vấn đề chuyển giá, tránh tình trạng công vụ và chế tài hữu hiệu.

Với những thông tin chia sẻ trên kiểm toán AMA rất mong là hữu ích với người dùng. Nếu bạn có nhu cầu về dịch vụ kiểm toán, kế toán hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được hổ trợ.